Loïc Fraiture

In de huidige gezondheids- en sociale crisis eisen steeds meer organisaties, met steun van de vakbonden, dat mensen zonder papieren uit de illegaliteit zouden kunnen treden. Een kwestie die de hele bevolking aangaat. Uitleg van Mounir, vakbondsmilitant en zonder papieren, die al 14 jaar in België woont en werkt.

Je kwam 14 jaar geleden naar België. Hoe kan iemand na zoveel jaren in België een “mens zonder papieren” zijn?

Mounir. In feite zijn velen onder ons in die situatie, tienduizenden in België. Het is paradoxaal, want we werken al jaren in sectoren als de bouw, de kinderopvang, de ouderenzorg, het onderhoud, enz … We voeden onze kinderen hier op, we passen op kinderen van anderen, we nemen deel aan het leven in de buurt. Velen onder ons hebben diploma’s die hier niet worden erkend. In feite zijn we arbeidskrachten die tegen lage kosten rijkdom produceren. Wist u dat het gloednieuwe metrostation Kunst-Wet in Brussel gedeeltelijk gebouwd werd door arbeiders zonder papieren? Toch hebben we nauwelijks rechten en worden we gecriminaliseerd.

Wist u dat het gloednieuwe metrostation Kunst-Wet in Brussel gedeeltelijk gebouwd werd door arbeiders zonder papieren?

Ikzelf werkte op markten en daarna voor schoonmaakbedrijven. Ik heb zelfs voor een openbare sociale huisvestingsmaatschappij in Brussel gewerkt. In 2009 was mijn dossier klaar om eindelijk papieren te kunnen verkrijgen. Maar die werkgever gebruikte frauduleuze arbeidscontracten, buitte me uit en betaalde me gedurende enkele maanden niet uit. Mijn regularisatiedossier kon daardoor niet worden afgerond, ik moest correcte arbeidscontracten kunnen voorleggen.

Dat overkwam veel mensen. Samen met de kameraden van het ACV hebben we de zaak voor de rechter gebracht. De uitspraak van een eerste rechtbank was in ons voordeel, maar het bedrijf ging in beroep. In afwachting word ik nog steeds als illegaal beschouwd. Na een controle bracht ik zelfs 4 maanden in hechtenis door, omdat ik geen goede papieren had, tot een solidariteitsactie ervoor zorgde dat ik vrij kwam. Het valt niet mee om je rechten te doen gelden in zo’n situatie van illegaliteit. We zijn voortdurend bang.

Collectieven van mensen zonder papieren, steungroepen uit het maatschappelijk middenveld, vakbonden, enz… vragen al lang dat jullie papieren zouden krijgen. In 1999 en 2009 waren er zelfs zogenaamde “regularisatiecampagnes” van de overheid. Wat verandert er met de huidige crisis?

Mounir. Zodra je papieren hebt, kan je ook gelijke rechten verkrijgen. Tegen uitbuiting, geweld, maar ook ten aanzien van administratieve procedures, zonder angst voor opsluiting en uitzetting. Zonder papieren zijn we alleen goedkope arbeidskrachten. Grote sectoren zoals de bouw, personenzorg of schoonmaak, gebruiken ons om de concurrentie tussen alle werknemers op te drijven, om lonen en arbeidsomstandigheden voor iedereen laag te houden.  Als we papieren krijgen, nemen we geen extra arbeidsplaatsen in – we zijn immers al aan het werk – maar kunnen we een einde maken aan deze sociale dumping waarvan de gehele bevolking de dupe is. Het is dus een zaak van algemeen belang.

We vragen alleen om bij te kunnen dragen aan de sociale zekerheid.

We vragen alleen om bij te kunnen dragen aan de sociale zekerheid. Dit zou ons rechten geven in geval van bijvoorbeeld ziekte en arbeidsongevallen, en jaarlijks zou het zowat 700 miljoen euro opbrengen voor de sociale zekerheid, wat ook ten bate van alle werknemers zou zijn.

Vandaag de dag, met de gezondheidscrisis, is de situatie nog dringender. We zitten zonder werk en zonder enige hulp, we vallen volledig onder de radar. Hoe moeten we onze huur en ons eten betalen? Met alle straatcontroles zijn we erg bang om boodschappen te doen.

De toegang tot de zorg is nog lastiger. Onder normale omstandigheden hebben we recht op een hernieuwbare kaart voor dringende medische hulp. Maar door de angst voor de autoriteiten en administratieve procedures wordt deze hulp erg onderbenut. Indien momenteel iemand zonder papieren ziek wordt door het coronavirus, blijft hij opgesloten zonder hulp van buitenaf, volledig afhankelijk van de solidariteit van vrienden en medeburgers. Nogmaals, als we gelijke toegang tot de zorg en tot het testsysteem zouden hebben, zouden we beter kunnen omgaan met wat op het spel staat inzake gezondheid, om de verspreiding van het virus beter te stoppen.

Hoe moeten we onze huur en ons eten betalen? Met alle straatcontroles zijn we erg bang om boodschappen te doen.

Nog een punt van algemeen belang: mijn gemeente begint maskers uit te delen aan de bevolking. Maar mensen zonder papieren staan nergens geregistreerd. Dat is een probleem, want maskers beschermen iedereen pas als iedereen ze draagt.

Je had het over solidariteit tussen de burgers. Die is op dit moment erg belangrijk, omwille van de tekortkomingen van de staat tegenover de meest kwetsbare groepen.

Mounir. Almaar grotere delen van de bevolking zijn inderdaad op elkaar aangewezen. Waar ik woon – samen met andere mensen zonder papieren, waaronder gezinnen met kinderen – komen burgers en vrijwilligersverenigingen ons af en toe bevoorraden. Collectieven van vrouwen zonder papieren in Luik en Brussel naaien stoffen maskers. Vorige week ben ik zelf, samen met vrienden vrijwilligers, tassen met hygiënische producten gaan uitdelen aan daklozen in Brussel. We overleven door elkaar te helpen. Ondertussen blijven we vechten voor structurele maatregelen die de rechten van iedereen verbeteren.